Kultura.rze.pl

Wydarzenia:
- Dzi艣: 0
- Najbi偶sze 7 dni: 0
- W weekend: 0

Avatar
16 lutego 2010



Produkcja: USA, Wielka Brytania
Rok produkcji: 2009
Gatunek Przygodowy
Re偶yseria: James Cameron
Scenariusz: James Cameron






Wie艣膰 o powrocie Jamesa Camerona do filmu fabularnego, po 12 latach przerwy, zelektryzowa艂a chyba ka偶dego kinomana. Terminator, Aliens, Otch艂a艅 czy Titanic wyznaczy艂y technologiczne standardy i ujmowa艂y zawartym w nich 艂adunkiem emocjonalnym. Mimo, 偶e historie zawarte w w/w produkcjach opowiadane by艂y w r贸偶ny spos贸b i nie by艂y wolne od b艂臋d贸w to zawsze ich fundamentem by艂a precyzyjne nakre艣lona wizja oraz uto偶samienie si臋 z bohaterami. Czy by艂 to komandos z przysz艂o艣ci chroni膮cy kobiet臋, kt贸rej syn b臋dzie broni艂 ludzkiego gatunku czy m艂odzi kochankowie, kt贸rzy walcz膮 o przetrwanie po zderzeniu statku z g贸r膮 lodow膮 - ich los nigdy nie by艂 dla widza oboj臋tny. Cameron nie pos艂uguje si臋 zbiorem pacynek w kukie艂kowym teatrzyku, staraj膮c si臋 by wymy艣lone przez niego twory przypomina艂y ludzi z krwi i ko艣ci walcz膮cych z przeciwno艣ciami losu, mimo sytuacji bez wyj艣cia. Odpowiednie zabiegi narracyjne i po艣wi臋cenie sporej ilo艣ci czasu ekranowego na prezentacj臋 postaci, sprawia艂y 偶e nabiera艂y one humanoidalnego kszta艂tu (kto si臋 nie wzruszy艂 w ko艅cowej scenie Terminatora 2, gdy maszyna dokonuje samozniszczenia?). Dzisiaj, w dobie mechanicznej rozrywki, gdzie efekty specjalne przes艂aniaj膮 nie tylko bohater贸w, lecz tak偶e ca艂膮 tre艣膰 (o ile w og贸le kto艣 pokusi si臋 o jej wprowadzenie) powr贸t Jamesa Camerona wydaje si臋 zbawienny, zwa偶ywszy na fakt, 偶e jeszcze nigdy nie zawi贸d艂 pok艂adanych w nim nadziei.


Tak jest i tym razem, bowiem Avatar jest wzorcowym wyk艂adnikiem powy偶szych za艂o偶e艅 re偶yserskich. Miejscem akcji jest planeta Pandora zamieszkana przez rdzennych mieszka艅c贸w Na'vi, 偶yj膮cych w symbiozie z natur膮. 脫w odleg艂y l膮d kryje w sobie niezwykle cenny minera艂, kt贸ry ludzie za wszelk膮 cen臋 chc膮 pozyska膰. Jednym z wys艂annik贸w jest sparali偶owany od pasa w d贸艂 marines Jake Sully (Sam Worthington). Wst臋puje on, zamiast zmar艂ego brata, do projektu Avatar - syntetycznych odpowiednik贸w Na′vi stworzonych z mi臋dzygatunkowej kombinacji DNA i kontrolowanych przez cz艂owieka za pomoc膮 umys艂u. Pierwotnym celem projektu jest eksploracja dziewiczej i niedost臋pnej krainy oraz obcowanie z jej mieszka艅cami, jednak szybko daje o sobie zna膰 materialna potrzeba eksploatacji. Pu艂kownik Quaritch (Stephen Lang), wsp贸艂pracuj膮cy z firm膮 wydobywcz膮, postanawia zwerbowa膰 Sully'ego do rozpoznania terenu i wybadania czy autochtoni zechc膮 przenie艣膰 si臋 z intratnego terenu. W miar臋 poznawania obcego 艣rodowiska, plemiennych obyczaj贸w, rytua艂贸w i wierze艅 Na′vi, Jake zaczyna dostrzega膰 w nich co艣 wi臋cej ni偶 dzikich, niecywilizowanych, sze艣ciometrowych tubylc贸w, gotowych zabi膰 bez wahania. Dzi臋ki szkol膮cej go Neytiri (Zo毛 Saldana), poznaje dumny, sprawiedliwy i szlachetny lud, koegzystuj膮cy z si艂ami przyrody, wolny od wszechw艂adzy monetarnej. Obraz istot uznawanych za prymitywne objawia swoje wewn臋trzne bogactwo warto艣ci zapomnianych - wsp贸艂zale偶no艣膰 z otoczeniem oraz, w konsekwencji, szacunek dla niego. Cameron stawia prost膮 opozycj臋 zmechanizowanego, bezdusznego homo sapiens, kt贸ry skolonizuje wszystko, z czego uzyska jaki艣 profit z przywi膮zan膮 do swojej ziemi (skupiaj膮c膮 sfery sacrum i profanum) i kultury ras膮 Na′vi.


To w艂a艣nie ten antropologiczny element Avatara jest najbardziej interesuj膮cy, zwa偶ywszy, 偶e zastosowana technika 3D ukazuje pozaziemsk膮 cywilizacj臋 w spos贸b, jakiego jeszcze w kinie nie by艂o (tym razem nie s膮 to przechwa艂ki spec贸w od marketingu). Efekt 3D nie zosta艂 tu wprowadzony w ramach efekciarskiego bajeru, lecz stanowi integraln膮 cz臋艣膰 fabu艂y, pozwala wnikn膮膰 w przedstawione uniwersum, odda膰 si臋 re偶yserskiej wyobra藕ni - jest 艣rodkiem do osi膮gni臋cia celu, nie odwrotnie. Wygl膮d Na′vi ani przez chwil臋 nie razi sztuczno艣ci膮, nie rodzi dystansu mi臋dzy tworem komputer贸w, a aktorem. Zas艂uga to nowej koncepcji nak艂adania efekt贸w specjalnych, bezpo艣rednio z aktora na generowane elektronicznie modele. Interakcja avatar贸w z otoczeniem, lokalna fauna i flora czy miejsca obrz臋d贸w religijnych oddane z pietyzmem, idealnie wpisuj膮 si臋 w obraz wykreowanego 艣wiata. Dba艂o艣膰 o detale dotyczy r贸wnie偶 leksyki Na′vi. Dzi臋ki zatrudnieniu lingwisty, Paula R. Frommera, j臋zyk kt贸rym pos艂uguj膮 si臋 mieszka艅cy Pandory jest bardzo ciekaw膮 mieszank膮 melodyjno艣ci plemion india艅skich z bazow膮 struktur膮 gramatyczn膮 podobn膮 do mowy plemion afryka艅skich.

Mniej pracy, niestety, po艣wi臋cono na scenariusz. Analogii w nim zawartych trudno nie kierowa膰 na kwestie polityczne (ekspansja USA na Irak; minera艂 = ropa) czy proekologiczne (z czego niekt贸rzy recenzenci, z niezrozumia艂ych dla mnie powod贸w, czyni膮 zarzut) - niepotrzebnie z przewag膮 dla tych pierwszych. Jest czasem na bakier z logik膮, s膮 sceny, w kt贸rych bohaterowie zamiast gada膰, mogliby pomilcze膰 i szkoda, 偶e nie rozwini臋to w pe艂ni w膮tku bada艅 naukowych oraz zg艂臋bienia mentalno艣ci kolonizowanej nacji. W do艣膰 jednoznaczny spos贸b zbudowana jest te偶 konstrukcja postaci. Pu艂kownik Quaritch przypomina smoli艣cie czarny, groteskowy charakter rodem z kina akcji lat 80., Sully to ch艂opak o z艂otym sercu i nawet je偶eli zb艂膮dzi to szybko wraca na prawid艂ow膮 艣cie偶k臋, a Neytiri to twarda kobieta, kt贸r膮 mo偶na zdoby膰 czynem, a nie s艂odkimi s艂贸wkami. Zreszt膮 intryga poprzetykana jest seri膮 motyw贸w przewijaj膮cych si臋 przez tw贸rczo艣膰 Camerona - obca planeta, pozaziemska cywilizacja, pracownik korporacji pozbawiony sumienia, wojskowi jako bezrozumna si艂a, no i mi艂o艣膰 (pozornie) niemo偶liwa. Tym razem jego talent wystarczy艂, by przy u偶yciu tych samych z grubsza sztuczek sple艣膰 anga偶uj膮c膮 opowie艣膰, ale nast臋pnym razem mo偶e si臋 to ju偶 nie uda膰.


Mimo powy偶szych wad, Avatar wygrywa zawart膮 w sobie mi艂o艣ci膮 do kina jako cudownego wynalazku, przenosz膮cego nas do niedost臋pnych 艣wiat贸w, funduj膮cego nam niesamowite prze偶ycia i poch艂aniaj膮cego bez reszty. Tak, to zdecydowanie film, kt贸ry nale偶y odbiera膰 sercem, a nie rozumem.

Sebastian Pytel, FilmNews




Nick
Tre艣膰 komentarza
Wpisz ci膮g znak贸w z poni偶szego obrazka
Kod obrazka