Kultura.rze.pl

Wydarzenia:
- Dzi艣: 0
- Najbi偶sze 7 dni: 0
- W weekend: 0

Zakochana Jane
10 pa藕dziernika 2007


Produkcja: Irlandia, USA, Wielka Brytania
Rok produkcji: 2007
Gatunek: biograficzny, melodramat
Re偶yseria: Julian Jarrold
Scenariusz: Sarah Williams, Kevin Hood







"Zakochany Shakespeare", "Zakochany Moliere", doczekali艣my si臋 i "Zakochanej Jane". T艂umaczom wersji polskoj臋zycznych brakuje chyba fantazji. A mo偶e postanowili po prostu zapisa膰 si臋 w historii kina jako wsp贸艂tw贸rcy nowego gatunku filmowego? Kto wie, mo偶e ju偶 wkr贸tce rodzimi re偶yserzy wezm膮 si臋 za realizacj臋 "Zakochanej Orzeszkowej"?

Zostawmy jednak te dywagacje i wr贸膰my do tematu. Jak sugeruje polski tytu艂 rzecz jest oczywi艣cie o zakochanym pisarzu, a w艂a艣ciwie pisarce, bo bohaterk膮 filmu jest tym razem Jane Austen, 艣wietnie zagrana przez bezpretensjonaln膮 i jak偶e angielsk膮, cho膰 przecie偶 rodem zza oceanu, Anne Hathaway. Po tym jak zekranizowano niemal wszystkie powie艣ci Austen, musia艂 przyj艣膰 czas na film o ich autorce.

Jak wygl膮da艂o kr贸tkie 偶ycie jednej z najs艂ynniejszych angielskich powie艣ciopisarek, autorki obdarzonej g艂臋bok膮 intuicj膮 psychologiczn膮, wybitnym zmys艂em obserwacji i subtelnym poczuciem humoru? Tego w艂a艣ciwie nie dowiemy si臋 z filmu, a ci, kt贸rzy oczekuj膮 pe艂nego curriculum vitae Jane Austen z pewno艣ci膮 wyjd膮 z kina zawiedzeni. Tw贸rcom chodzi艂o bowiem raczej o pr贸b臋 ukazania jej w przeddzie艅 i w trakcie narodzin Jane-pisarki, o odnalezienie przyczyn jej pogl膮d贸w i zarzewia inspiracji (oryginalny tytu艂 brzmi zreszt膮 "Becoming Jane"). U 藕r贸de艂 pomys艂u na film leg艂o przekonanie, 偶e tym kluczowym w 偶yciu autorki "Dumy i uprzedzenia" momentem maj膮cym wp艂yn膮膰 na jej p贸藕niejsze pisarstwo by艂a znajomo艣膰 z m艂odym Irlandczykiem Tomem Lefroyem (James McAvoy). Ale cofnijmy si臋 jeszcze do wizerunku filmowej Jane sprzed epoki Lefroya.

Jane, kt贸r膮 poznajemy jest ju偶 osob膮 posiadaj膮c膮 pewne pisarskie ambicje i, jak na tamte czasy, pann膮 o do艣膰 post臋powych pogl膮dach. Wychowywana w duchu patriarchalno-chrze艣cija艅skim Jane nie umie i nie chce 偶y膰 tak, jak chcieliby jej nauczyciele. Nijak nie pasuje ona do 艣wiata, w kt贸rym kobieta istnieje o tyle, o ile pokornie pe艂ni w nim rol臋 "dobrej" c贸rki, siostry, a potem 偶ony i matki. Jej zdanie zdaje si臋 cicho podziela膰 jedynie wyrozumia艂y ojciec (ten wykreowany zapewne na prototyp ojca si贸str Bennet z "Dumy i uprzedzenia").

Kiedy w 偶yciu filmowej Jane pojawia si臋 przystojny, ale nieco arogancki Tom Lefroy, jej wiara w siebie pocz膮tkowo zostaje nieco zachwiana. Niech臋膰 i uprzedzenie szybko jednak ust臋puj膮 miejsca zaciekawieniu i podziwowi, a m艂ody obeznany z miejskim 偶yciem prawnik (ciesz膮cym si臋 nawet tzw. reputacj膮) staje si臋 w pewnym sensie mentorem dla inteligentnej, lecz niedo艣wiadczonej Jane. Mi臋dzy m艂odymi wybucha oczywi艣cie gor膮ca, ale skazana na pora偶k臋 mi艂o艣膰, i to jej koleje dane nam jest przez wi臋kszo艣膰 czasu ogl膮da膰.

Czy znajomo艣膰 z m艂odym adwokatem rzeczywi艣cie odcisn臋艂a tak silne pi臋tno na tw贸rczo艣ci pisarki? Tego oczywi艣cie nie mo偶emy by膰 pewni, co wi臋cej nie brak g艂os贸w, 偶e tw贸rcy filmu z ma艂o znacz膮cego w膮tku w biografii Jane Austen niepotrzebnie uczynili motor jej tw贸rczych dzia艂a艅. Trudno to dzi艣 ocenia膰, wiemy, 偶e Jane i Lefroy rzeczywi艣cie si臋 poznali i prawdopodobnie co艣 ich 艂膮czy艂o, czy by艂 to tylko przelotny flirt, czy burzliwy romans? Jak dok艂adnie przebiega艂 i dlaczego si臋 sko艅czy艂? Informacje na ten temat s膮 zbyt sk膮pe, by odpowiada膰 jednoznacznie, wiele zale偶y od interpretacji. Oczywi艣cie pod wzgl臋dem zgodno艣ci z faktami biograficznymi filmowi zapewne mo偶na by wiele zarzuci膰.

Mimo to jednak uwa偶am, 偶e obraz wyre偶yserowany przez Juliana Jarrolda obroni艂 si臋. Tw贸rcom uda艂o si臋 unikn膮膰 popadania w tani sentymentalizm i dzi臋ki temu to, co 艂膮czy ekranow膮 par臋 jest dla widza przekonuj膮ce. Powsta艂a poruszaj膮ca historia niespe艂nionej mi艂o艣ci dwojga ludzi, kt贸rym uda艂o si臋 nawi膮za膰 szczer膮 relacj臋 w rzeczywisto艣ci kr臋puj膮cych konwenans贸w. W tym 艣wiecie to nie konwenanse s膮 jednak najgro藕niejszym wrogiem zakochanych, ostatecznie byli tacy, kt贸rzy mieli odwag臋 si臋 im przeciwstawia膰, tym wrogiem jest pieni膮dz. Pieni膮dz, kt贸ry zmusza ubogie panny, by sprzedawa艂y si臋 bogatym konkurentom (je艣li oczywi艣cie jakim艣 cudem sta艂y si臋 obiektem ich zainteresowania), a zdolnym m艂odzie艅com ka偶e 偶y膰 pod dyktando bogatych zdziwacza艂ych wuj贸w. Ma艂偶e艅stwo by艂o przecie偶 jedynie ekonomiczn膮 transakcj膮, mi艂o艣膰 za艣 fanaberi膮.

W filmie znale藕膰 mo偶emy tak偶e kilka gorzkich prawd o sytuacji kobiet tamtych czas贸w. Niestety nie ka偶da mog艂a zosta膰 samodzieln膮, zarabiaj膮c膮 na siebie Jane Austen, jej sukces nale偶a艂 raczej do wyj膮tk贸w. Tw贸rcy pokusili si臋 co prawda o pokazanie nam innej, z powodzeniem utrzymuj膮cej si臋 z pisania kobiety, autorki powie艣ci gotyckich Ann Radcliffe - cho膰 uda艂o jej si臋 pogodzi膰 pisarstwo z tradycyjn膮 rol膮 kobiety-偶ony, nie bez goryczy jednak m贸wi ona o swoim "sukcesie". Kobiecie, kt贸ra zdecydowa艂a si臋 na samotno艣膰 zwykle przypada艂 w udziale los, jaki podczas k艂贸tni z Jane nakre艣li艂a jej matka: 偶yj膮ca na 艂asce krewnych stara panna by艂a obiektem niewybrednych 偶art贸w, bezkarnie za cichym przyzwoleniem spo艂ecznym obra偶a膰 j膮 m贸g艂 "byle cham o niewyparzonej g臋bie".

Wybaczmy zatem tw贸rcom ich niewierno艣膰 wobec pewnych fakt贸w z 偶ycia Jane, ostatecznie opowiadanie o ludziach z tak odleg艂ej przesz艂o艣ci musi mie膰 zawsze w jakim艣 stopniu charakter spekulacji, a film Juliana Jarrolda jest zdecydowanie spekulacj膮 niepozbawion膮 uroku.

Maja Gajdek-Gut



Nick
Tre艣膰 komentarza
Wpisz ci膮g znak贸w z poni偶szego obrazka
Kod obrazka